|
Strona główna | Aktualności | Historia | Wybitni działacze polscy | Losy | Azerbejdżan | Kontakty | |
| Copyright © www.polonia-baku.org Wszystkie prawa zastrzeżone | ||||||||
W dniu 30 listopada, w dzień św. Andrzeja, w aurze zimowej zawieji odbyła się w Sankt Petersburgu niezwykła uroczystość odsłonięcia pomnika pamięci wybitnego Polaka – uczonego, filozofa, poety – Teodora Szumowskiego ( 1913-2012).
W książce „Polacy w Sankt Petersburgu”, wydanej w 2012 roku pisaliśmy, że w 2013 będziemy obchodzić 100. rocznicę urodzin znanego orientalisty. Zmarł, nie doczekawszy się jubileuszu, w dniu 28 lutego 2012 roku. Odszedł Człowiek po przeżyciu całego wieku: okrutnego w stosunku do Niego i jego Rodziny – Polaków z Żytomierza, skąd po wybuchu I wojny światowej udali się do Azerbajdżanu ( Polacy w Azerbajdżanie czczą to nazwisko w szczególny sposób), gdzie znaleźli przysłowiowy kawałek chleba – ojciec w charakterze księgowego, matka jako nauczycielka muzyki. Po krótkim pobycie z najbliższymi matka Amelia wyjechała do Żytomierza, do obłożnie chorego ojca. Powrót do rodziny trwał 13 lat. Wojenna tułaczka, brak łączności z najbliższymi sprawił, że po odnalezieniu 3. synów i męża odeszła na skutek chorób i cierpień. Teodor( mówiono na niego również Tadek) dziecięce lata spędzał na odwiedzaniu starych cmentarzy azerskich, próbie odczytywania arabesek i napisów na płytach nagrobkowych. Starszy brat, niezwykle uzdolniony muzycznie, grał na własnoręcznie zrobionych skrzypcach, zaś Tadek grał na gitarze i śpiewał azerskie pieśni. Mijały lata. Młodzieniec Szumowski zgłosił się do pracy w kopalni węgla, skąd pisał listy do znanych mu z prasy uczonych orientalistów. Los połaczył Go na długie lata pracy naukowej i wyrzeczeń lagiernych z innym wybitnym Polakiem – orientalistą Ignacym Kraczkowskim. W 1938 roku, w Leningradzie został aresztowany za to, że był Polakiem ( mówił o tym wielokrotnie publicznie) i zesłany za działalność wywrotową z synem poetki Anny Achmatowej – Lwem Gumilowem. Pomijam lata upokorzeń i powtórnego zesłania, trudności z uznawaniem jego osiągnięć naukowych w okresie sowieckim.
Chociaż nigdy nie wyjeżdżał do Polski ( ze zrozumialych względów) i nie miał również kontaktów naukowych z polskimi orientalistami, był jednakże związany z Macierzą, z jej historią i kulturą. Potrafił godzinami recytować polskich poetów, zaś każdy nowy dzień rozpoczynał odegraniem 1 lub 2 Koncertu Fortepianowego F. Chopina. Całe dnie, do końca życia, poświęcał pracy naukowej, nie miał go na czcze pseudonaukowe dysputy. Był niejednokrotnie szykanowany przez niektóre środowiska akademickie miasta i państwa. Wytrwał i został ikoną dla wyznawców islamu: rosyjskich Azerów, Tatarów, Kirgizów. To własnie oni ratowali go w trudnych chwilach. Życia. Ostatnie dzisięciolecie był dosłownie noszony przez nich na rękach. Opłacano leczenie, obuwie ortopedyczne i wszelkie inne potrzeby. Restauracja „Baku” wysyłała obiady i dołmę. Na Jego 95.lecie wydano specjalne przyjęcie w hotelu „Astoria” z udziałem administracji miasta. Ostatnia przysługa – to pochowanie Teodora Szumowskiego na Mostkach Literackich, u stóp pomnika Jego nauczyciela - Ignacego Kraczkowskiego, tak, by leżał na prawym boku, a twarz miał zwróconą w kierunku Mekki. Na mogile Teodora Szumowskiego staraniem Azerów i Tatarów mieszkających w Petersburgu postawiono pomnik :”Ex Oriente Lux”. Stela w tradycji muzułmańskiej opatrzona jest arabeską . Pomnik jest dowodem wdzięczności wyznawców islamu dla Polaka – tłumacza ostatniej Księgi objawionej- Koranu na język rosyjski.
W dniu 30 listopada na mogile Uczonego złożono w imieniu Konsula Generalnego RP w Sankt Petersburgu wiązankę biało-czerwonych goździków, przepasanych wstęgą w polskich barwach narodowych. x. (Ignacy Kraczkowski (1883-1951) – orientalista, arabista, twórca radzieckiej szkoły arabistycznej. Urodzony w Wilnie, absolwent Wydziału Języków Wschodnich Uniwersytetu w St. Petersburgu).
Teresa Konopelko( Sankt-Peterburg), 3 grudnia 2012 r.
Copyright © www.polonia-baku.org Wszystkie prawa zastrzeżone