|
Strona główna | Aktualności | Historia | Wybitni działacze polscy | Losy | Azerbejdżan | Kontakty | |
| Copyright © www.polonia-baku.org Wszystkie prawa zastrzeżone | ||||||||
Stanisław Despot-Zenowicz urodził się w 1835 roku na Wileńszczyźnie. Pochodził ze starego arystokratycznego ródu.Pierwszym znanym przedstawicielem tego rodu był Bratosza, wymieniany już w 1387 r. W 1401 roku Bratosza Zenowicz i jego syn Zenon podpisali akt o wierności polskiemu królowi. Jerzy Zenowicz w w 1507 roku pełnił funkcję smoleńskiego namiestnika.W XVI wieku dwaj z Zenowiczów byli smoleńskimi kasztelanami, a trzeci – wojewodą brzeskim. Przydomek „ Despot” ( Deszpot) pojawił się pod koniec XVII wieku w oparciu o legendę o pochodzeniu Zenowiczów od despotów Serbii. W okresie zaborów ród Despotów –Zenowiczów został wpisany w poczet szlachty guberni mińskiej ( VI księga)
Starszy brat Stanislawa – Aleksander Despot-Zenowicz w 1850 roku został zesłany do Syberii za prowadzenie działalności konspiracyjnej. Po latach Aleksander został gubernatorem tobolskim (1862 -1867) i wniosł duży wkład w rozwój Syberii i Dalekiego Wschodu. A młodszy brat Stanisław całą swoją energię włożył w rozwój miasta Baku, w którym przez 16 lat pełnił funkcję burmistrza. Do dnia dzisiejszego żaden z jego następców nie może poszczycić się tak długotrwałą i owocną pracą na tym stanowisku.
W 1853 roku młody Stanisław Despot-Zenowicz przyjechał do Tyflisu, gdzie namiestnikiem rosyjskiego imperatora na Kaukazie był książę Woroncow. Małżonka Woroncowa – księżna Eliza, urodzona hrabina Branicka zawsze starała się pomagać rodakom .
. Młodzieniec otrzymał na początku posadę sekretarza gubernatora w kancelarii namiestnika na Kaukazie. Dzięki swoim zdolnościom szybko awansował. W 1854 roku został sekretarzem kolegium. Jednocześnie studiował na Uniwersitecie Moskiewskim.
Po wojnie Krymskiej z Turcją w roku 1856 Stanisław za zasługi w czasie wojny otrzymał tytuł radcy tytularnego. W 1961 roku był już w randze dworskiego doradcy, w 1864 roku zaś – koleżskiego doradcy.
Następnie los sprowadził Despota-Zenowicza do Baku. Tu otrzymał stanowisko prokuratora w okręgowym sądzie.W 1872 roku awansował na radcę stanu, co odpowiadało wówczas randze generała.
W 1873 roku za dwudziestoletnią nieskazitelną służbę Deszpot-Zienowicz otrzymał awans na generał-majora.
Despot -Zenowicz aktywnie uczęstniczył w sprawach społecznych. Byl członkiem Kaukaskiego towarzystwa opieki nad więzieniami. Organizował również imprezy dobroczynne na korzyść rannych wojskowych
W październiku 1878 roku Stanisławowi w związku z chorobą burmistrza Dżakelego powierzono tymczasowo pełnienie jego zastepstwa, a w lutym 1879 roku został przez MWD i Namiestnika mianowany głową miasta.
Teraz jego życie stało troską o mieście, które intensywnie rozwijało się.
Z pasją bierze się do spraw miasta. Zajmuje się ozielenieniem ogrodu Gubernatorskiego, rozbudową pasu nadbrzeżnego i wieloma innymi sprawami, dotyczącymi wyglądu miasta.
W 1881 roku miały miejsce wybory w Miejską Dume na nowy czteroletni okres (1882-1885rr.), w wyniku których Despot-Zenowicz został wybrany na burmistrza. W swojej przemowie powiedział: „Pierwszy raz na to stanowisko zostałem wybrany przez władcę. Tym razem wybraliście mnie sami, za co jestem bardzo wdzięczny”. Członkami Miejskiej Rady według propozycji burmistrza byli wybrani Rosjanin, Azerbajdżanin i Ormianin.
Praca w Radzie Miejskiej w tym okresie była godna pożałowania. Większość radnych nie miała żadnego wykształcenia, w większośći nawet analfabeci. Na zebraniach panował chaos, krzyk i wyzwiska. Rozwiązywanie problemów rozciągało się na długie miesiące z powodu nieobecności radnych na zgromadzeniach. Despot-Zenowicz, człowiek o wysokiej kulturze, nie mógł się pogodzić z podobną sytuacją.
Próbował nad tą sytuacja zapanować. Nie było to jednak łatwe zadanie. Np, za jedną z przyczyn nieobecności na zebraniach radni podawali strach przed powrotem wieczorem do domu! Wtedy burmistrz wyznaczył termin spotkań we dniu. Niestety i w tym czasie większość radnych się nie zjawiła
. Praca w Dumie była wyczerpującą. Oto wypowiedź Despota-Zenowicza na ten temat:
„Co począć? Jak decydować i wynosić postanowienia gdy chodzi o pilne sprawy?Być może tych „ojców miasta” trzeba przyłapywać w ogrodach, klubach i na sznurku doprowadzać do sali?!
„ Tylko wybory na stanowisko pobudzają zainteresowanie radnych, budzą ze śpiączki i stanowią temat do dyskusji. Wówczas powstają partie, które odrywają radnych od gry w winta w klubie”.
Burmistrz jeszcze w 1879 roku poparł inicjatywę Ludwika Nobla o powołaniu samodzielnej organizacji przemysłowców naftowych, która mogłaby wespół z władzami miasta rozwiązywać jego problemy.
W 1883 roku powstał „Związek przemysłowców naftowych” z prezesem Ludwikiem Noblem na czele.Dzięki staraniom burmistrza w Petersburgie pozwolono na założenie Związku .
26 października 1884 roku odbył się pierwszy Zjazd, na którym przemysłowiec A.F.von Velke powiedział: „Despot-Zenowicz wziął na siebie to, czego nigdy nie robił żaden burmistrz. Został przedstawicielem przemysłu naftowego”. Na znak szacunku burmistrz był wybrany dożywotno gościem honorowym na wszystkich zjazdach Związku Przemysłowców naftowych.
W marcu 1886 roku odbyły się wybory 3 Bakinskiej Miejskiej Rady. Despot-Zenowicz był znów wybrany na nową kadencję burmistrzem.
Wysiłkami burmistrza już w roku 1888 w mieście wzrosła liczba ulic, trotuary zostały pokryte asfaltem, zmniejszył się naftowy dym. Zaczął funkcjonować konny transport publiczny
Despot-Zenowicz zajął się także nazwami ulic i numeracją budynków. Zabronił trzepania dywanów z balkonu i rozklejania prywatnych ogłoszeń, wprowadził instytut dozorców w Baku. Osobiście kontrolował stan ulic. Roztoczył też opiekę nad historycznymi zabytkami miasta, zwłaszcza nad budowlą Pałac Szyrwanszachów w Starym mieście, który był odrestaurowany i oddany miastu dzięki jego zabiegom.
W 1889 roku ponownie został wybrany burmistrzem. Otrzymał wiele gratulacji i życzeń zdrowia i pomyślności. Jego działalność i wspaniałe cechy charakteru zyskały mu powszechną sympatię i szacunek wśród bakijskiego społeczeństwa. Cieszył się ogólnym uznaniem i uszanowaniem jako człowiek dzielny, szlachetny i sprawiedliwy. Któregoś dnia w mieszkaniu burmistrza miało miejsce włamanie - skradziono złoty zegarek ze złotym brelokiem i złoty pierścionek, skradli także ubranie . Dowiedziawszy się o tym, miejscy złodzieje „herszty” odnalezli skradzione rzeczy i zwrócili właścicielowi .
W 1891 roku Despot-Zenowicz został wybrany do Zarządu”Kaspijsko-Czarnomorskiej Żeglugi” oraz został mianowany Dyrektorem Zarządu Naftowego Towarzystwa
Jeszcze w 1880 roku Despot-Zenowicz podjął temat otwarcia technicznej szkoły. Później ta szkoła rzemeslnicza była zamieniona na czteroklasowe technikum rzemieślnicze i 8 listopada 1888 roku została uroczyście otwarta.
Sukces szkoły - to wielkie osiagnięcie w działalności Stanisława Despot-Zenowicza .To on właśnie inicjował w 1893 roku budowę nowej siedziby szkoły przy Stanisławskiej ulicy – zlecił ten projekt architektowi J.Gosławskiemu. 19 lutego 1894 roku, przy poświęcaniu nowej kaplicy przyszkolnej, został wzniesiony toast za zdrowie burmistrza,”jako gospodarza i organizatora Szkoły”. W 1896 roku było postanowione umieścić w głównej auli Szkoły portret Stanisława Despot-Zenowicza, jako założyciela placówki.
Obecnie ta szkoła – dzieło architekta Gosławskiego i Despot-Zenowicza - to Azerbejdżańska Akademia Naftowa.
W lipcu 1893 roku, po 16 latach służby na stanowisku burmistrza zdecydował o odejsciu ze stanowiska i zrezygnował z udziału w wyborach..Wszyscy rozumieli że jest zmęczony i nadwerężył swoje zdrowie przez długie lata ofiarnej pracy. Nie miał rodziny, był samotnym kawalerem. Z czasem zaczął poważnie chorować.
21 lutego 1894 roku odbyły się wstępne wybory nowej Miejskiej Rady. Burmistrz, wierny swoim ideałom, zaproponował kandydatury Rosijanina, Azerbajdżanina i Ormianina.
12 marca 1894 roku odbyło się uroczyste pożegnanie Stanisława Despot-Zenowicza odchodzącego na emeryturę.
W końcu 1895 roku został mianowany dyrektorem Bakijskiego Zarządu Kaspijsko-Czarnomorskiego Towarzystwa .Przeprowadził się do Batumi
Zmarł 15 maja 1900 roku w Batumi w wieku 65 lat, wskutek ciężkiej choroby. Został pochowany w Gurzufie, na Krymie.
13 stycznia 1904 roku Bakińska Miejska Rada postanowiła umieścić pomnik na grobie obywatela honorowego miasta Baku Stanisława Despot-Zenowicza i wydzieliła na to wielką sumę . W Technicznej Szkole bakijskiej zostały ufundowane dwa stypendia imienia S.Despot-Zenowicza dla uczących się - „bez względu na narodowość i wyznanie”.
Herb Despot-Zenowicz |
Copyright © www.polonia-baku.org Wszystkie prawa zastrzeżone