PL       AZ       RU  

Strona główna Aktualności Historia Wybitni działacze polscy Losy Azerbejdżan Kontakty
Copyright © www.polonia-baku.org Wszystkie prawa zastrzeżone

KAZIMIERZ SKÓREWICZ

Kazimierz Skórewicz ( 1866-1950), podobno jak Józef Gosławski, ukończył Petersburski Institut Cywilnych Inżynierów ( w roku 1894 ). Do Baku trafił rok po studiach, ściągniety przez Gosławskiego. Zatrudnił się w magistracie jako architekt dzielnicowy - z czasem obejmie funkcję głównego architekta Baku. Obok urzędniczych obowiązków szybko rozpoczął prywatną praktykę wznosząc budynki użyteczności publicznej i domy mieszkalne.

Wzorem kolegów, Skórewicz interesował się lokalnymi tradycjami architektonicznymi i możliwościami artystycznymi azerbejdżańskiego kamienia. Doszedł do wniosku, że spuścizna ta mogłaby stać się podstawą nowego sposobu budowania, w którym przy zachowaniu cech narodowych, owych kopuł,, łuków i arabesek, oraz uwzględnieniu miejscowych warunków klimatycznych, zastosowane byłyby najnowsze zdobycze techniki. Pisał o tym w prasie, miał bowiem zacięcie publicysty, ubolewał, że zleceniodawcy oddawali en masse pierwszeństwo kierunkom europejskim – choć doceniał pierwszorzędną jakość nowo budowanych obiektów, cieszyło go wykorzystywanie przez architektów wapienia. Nie poprzestawał na rozważaniach teoretycznych. Na terenie Starego miasta, Iczeri-Szeher, w pobliżu zespołu pałacowego Szachów Szyrwanu wybudował szereg domów mieszkalnych, które świetnie wkomponowały się w zabytkową tkankę .

Do najbardziej znanych dzieł Skórewicza należą : gmach Banku Państwowego ( 1897 – 1899 ) na rogu Krasnowodskiej i Merkuriewskiej ( obecnie Wurguna i pr. Azerbejdżanu ; mieści się tam do dzisiaj bank i Ministerstwo Finansów), biurowiec Rotszyldów ( 1897 – 1899 ) przy ulicy Perskiej ( dziś Muchtarowa 13, od pierwszych chwil władzy sowieckiej mieści się tam Prokuratura Azerbejdżanu ), sierociniec na Szemachince ( 1897 – 1899 ), pasaż Tagijewa (1896 ) pzy ulicy Olginskiej ( obecnie Rasułzade , budynek zamieniono pózniej na Dom Towarowy ). Polak zaprojektował także siedzibę poczty, budynek zarządu Towarzystwa Akcyjnego braci Nobel ( 1900 – 1903 ), zespół kramów targowych oraz gmachy gimnazjum męskiego, lecznicy muzulmańskiej i szpitala dziecięcego.

Biurowiec ( kantor ) Rotszyldów wyposażył architekt w cechy romańsko-gotyckie. Trójkondygnacyjny budynek, który stanął naprzeciwko soboru Aleksandra Newskiego, do dziś przyciąga uwagę narożnymi częściami głównej elewacji - z jednej strony znajduje się wysoki na dwie kondygnacje, półokrągły, otwarty kamienny balkon, z drugiej – efektowna loggia. Nie zważając na średniowieczny antourage, był to gmach na wskroś nowoczesny . Budynek Banku Państwowego okazał się jeszcze bardziej surowy i powściągliwy. Efekt taki architekt osiągnął dzięki zdecydowanej obróbce kamienia.

Romańsko-gotyckie fascynacje nie przeszkadzały Skórewiczowi projektować także w stylu klasycznym. Za obiekt klasyczny, choć odbiegający od kanonu, uchodzi monumentalny pasaż Tagijewa, świetnie współgrający z otoczeniem i współtworzący handlowy charakter tej części śródmieścia. Kompozycja pasażu oparta jest na rytmice silnie wyprofilowanych łuków i obrysowanych pilastrami wejść. Szklany dach i gęsto rozmieszczone wysokie okna-witryny zapewniają optymalne oświetlenie. Oś budynku stanowi szeroki korytarz wewnętrzny, wzdłuż którego na dwóch piętrach rozlokowane były i są również dzisiaj - sklepy i warsztaty rzemieślnicze. Przy budowie pasażu po raz pierwszy w Baku wykorzystano na szerszą skalę konstrukcje z żelbetu, co kontrastowało z klasyczną formą budowli; odkryty żelbetowy strop obejściowego korytarza drugiej kondygnacji wyraźnie kłóci się z kamiennymi pilastrami czy ornamentami ścian bocznych. Nowe materiały budowlane wymagały nowych form wyrazu.

Zaprojektowane przez Skórewicza monumentalne gmachy zwrócone są często na trzy ulice. Kładąc szczególny nacisk na kompozycje, architekt nie zapominał o małych formach w strukturze elewacji - detalach i ornamentach, tak ważnych dla ogólnego efektu Jego budynki wspaniale wtapiały się w zabudowę miejską zachowując jednocześnie specyficzny „charakter pisma” utalentowanego budowniczego.

W opinii części badaczy, największym osiągnięciem Skórewicza był projekt bulwaru nadmorskiego ( 1902 ), z nowatorskim na owe czasy podejściem do tzw. zielonej architektury. Początkowo Skórewicz wraz z miejskim ogrodnikiem Wasiliewym urządzili na zlecenie Rady Miejskiej niewielki skwer. Przekonało to rajców, by zagospodarować w ten sposób cały pas brzegowy. Na podstawie sporządzonych przez Skórewicza planów inżynier Mamed-Hasan Hadżynski rozbudował skwer na całą długość centralnych kwartałów. Bulwar jest do dzisiaj jednym z najpiękniejszych i najchętniej odwiedzanych miejsc w Baku, i niezależnie od pory roku tętni życiem do późna w nocy.

Po śmierci Józefa Gosławskiego ( 1904 ) Skórewicz objął funkcje głównego architekta miasta i w tej roli przyszło mu kontynuować ostatnią pracę swojego wielkiego poprzednika: zajął się wykończeniem wnętrz gmachu bakińskiej Dumy ( Rady Miejskiej ). Architekt dołożył wszelkich starań, by wiernie zrealizować autorski zamysł ( co ciekawe, autorstwa Skórewicza był pierwotny szkic projektu ratusza – nie mający nic wspólnego z tym, co ostatecznie powstało ). W hołdzie Gosławskiemu opublikował w petersburskim czasopiśmie obszerny artykuł wspomnieniowy. Jako architekt miejski Baku, Skórewicz zasłużył się m.in. aktywnym udziałem w opracowaniu przepisów budowlanych.

Po przepracowaniu dwunastu lat w Baku, które swoimi pracami upiększył, Skórewicz wyjechał do Warszawy; groziła mu katorga za zaangażowanie się w wydarzenia rewolucyjne 1905 r. W Polsce działał jeszcze z górą cztery dekady; kierował pracami konserwatorskimi na warszawskim Zamku Królewskim, nadzorował renowację Wawelu, zaprojektował dla Józefa Piłsudskiego dworek w Sulejówku. Najbardziej znanym jego dziełem pozostanie bez wątpienia gmach polskiego Sejmu. Po Skórewiczu naczelnym architektem Baku zostanie Józef Płoszko.

Pracując w magistracie, projektując i pisząc okazjonalne artykuły dla prasy, Skórewicz zajmował się również działalnością naukową. Jako absolwent ukończonego z wyróżnieniem Instytutu Cywilnych Inżynierów, został wysłany za granicę, gdzie przebywa w latach1898-1900 – pozostając cały czas na stanowisku architekta dzielnicowego w Baku. Po powrocie przedłożył rozprawę pt. „Budownictwo Słowian zachodnich oraz wpływ na nie architektury romańskiej”. W 1906 roku praca ta, opatrzona autorskimi rysunkami i tablicami graficznymi, została wydana w Petersburgu. Wcześniej, w roku1905, w piśmie „Zodczij” ( Budowniczy ), Skórewicz ogłosił duże studium o dawnym budownictwie Baku. U schyłku życia, po drugiej wojnie światowej, podjął pracę na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej.


Skorewicz pasaż 1896 r.


Skorewicz poczta glówna 1914 r.

Prof.Szamil Fatułłajew – Figarow

Literatura: Waldemar Baraniewski.Kazimierz Skórewicz – architekt, konserwator,historzk architektury. 1866 -1950. Warszawa 2000.

Copyright © www.polonia-baku.org Wszystkie prawa zastrzeżone