PL       AZ       RU  

Strona główna Aktualności Historia Wybitni działacze polscy Losy Azerbejdżan Kontakty
Copyright © www.polonia-baku.org Wszystkie prawa zastrzeżone

JÓZEF JEŚMAN
(1868-1955)

Józef Jeśman urodził się 1 grudnia 1868 roku w miasteczku Wilejka na Białorusi. Później rodzina przeprowadziła się do Mińska, gdzie upłynęło dzieciństwo przyszłego uczonego. Jeśman pisał w swojej autobiografii: „ Pamiętam siebie jako trzyletniego chłopca, mieszkającego w Mińsku przy ulicy Zachariewskiej w pobliżu niemieckiej kirchy. Ojciec mój pochodził z niewielkiej wsi Jeśmany, w której, oprócz nas, mieszkało wiele ludzi o nazwisku Jeśman”. Ojciec Józefa Jeśmana był uczestnikiem powstania styczniowego 1863 roku. Często opowiadał synowi o walce Polaków o niepodległość. Wiele czasu spędzali na wspólnych wędrówkach po lasach Białorusi, uprawianiu sportu, co w konsekwencji pozwoliło uczonemu długo utrzymywać świetną fizyczną formę i zdolność do pracy już w podeszłym wieku.

W 1887 roku Józef Jeśman rozpoczął studia w Petersburskim Instytucie Technologicznym, który ukończył w 1892 roku. Był najlepszym studentem na roku. Jego nazwisko widnieje się na memorialnej tablicy uczelni. W późniejszych latach Jeśman pracuje jako inżynier w transporcie kolejowym i wodociągowym, projektuje sieci wodociągowe dla potrzeb kolei żelaznej.

Od roku 1902 Jeśman rozpoczyna pracę na Petersburskiej Politechnice. Zostaje delegowany za granicę w celu poznania hydrauliki i sprzętu hydraulicznego. „ To była moja pierwsza podróż za granicę… Długo mieszkałem w Berlinie,Dreźnie, Stuttgarcie,gdzie uczęszczałem na wykłady profesorów Politechnik; później Szwajcaria, którą dosłownie obszedłem pieszo, oglądając hidrotechniczne urządzenia, z których słynął ten kraj, a w drodze powrotnej trafiłem do Austrii. Podróż ta dała mi możliwość nauczenia się języka angielskiego. Do tej pory władałem polskim, francuskim i niemieckim”. Po powrocie z zagranicznej delegacji Jeśman pisze pracę o regulacji turbin wodnych. Idee, zawarte w tej pracy, posłużyły później zagranicznym uczonym jako pomoc przy opracowywaniu najnowszych modeli turbin.

W latach 1905-1912 Jeśman zorganizował laboratorium hydrauliczne przy Politechnice, które przeprowadzało doświadczenia badające opór w miejscowych kanałach i rurociągach. Rezultaty tych prac legły w podstawę jego pracy doktorskiej, której założenia mają po dziś dzień znaczący wpływ dla hydraulicznych wyliczeń.

W 1910 roku Jeśman wraz z prof. Grum-Grzymajło stworzył matematycznie podpartą teorię gazów w piecach metalurgicznych. Praca doczekała się przekładów na wiele języków i jest traktowana jako podstawa do wyliczeń pieców metalurgicznych według „formuły profesora Jeśmana”.

Poczynając od 1913 roku Józef Jeśman zostaje profesorem kilku petersburskich uczelni: Politechniki, Instytutu Elektrotechnicznego, Instytutu Cywilnych Inżynierów, a także występuje w roli konsultanta szeregu ministerstw i departamentów: Ministerstwa Handlu i Przemysłu, Ministerstwa Komunikacji, Głównego Zarządu Artyleryjskiego i in. Pisze artykuły naukowe, a także pracę „Kursy hydrauliki silników wodnych i pomp odśródkowych”. Podręcznik ten był wydawany wielokrotnie i stanowił podstawową pomoc naukową na wszystkich uczelniach ZSRR.

Jednocześnie Jeśman zajmował się działalnością inżynerską w dziedzinie hydrotechniki, m.i. zaprojektował Ładożski rurociąg. Po wybuchu I wojny światowej Jeśman kieruje oddziałem inspekcji obronnych fabryk wojskowych, kieruje Komisją przy Rosyjskiej Akademii Nauk - prowadzi badania nad wykorzystaniem energii wody i wiatru..

W roku 1917 przebywa w Tbilisi, gdzie prowadzi kontrolę nad robotami budowlanymi hydroelektrowni według własnego projektu.. W 1918 roku we Władykaukazie bada historię robót hydraulicznych na rzekach Obwodu Terskiego. Józef Jeśman – iniciator i założyciel Władykaukaskiej Politechniki, zostaje wybrany na rektora tej uczelni.

W roku 1922 Jeśman wyjeżdża do Baku , gdzie został zaproszony przez Azerbejdżańską Politechnikę.W 1928 roku zostaje rektorem tej uczelni. W latach 1923 – 1953 pełni rolę konsultanta „Azneft”, gdzie rozwiązuje szereg problemów, związanych z rozwojem przemysłu naftowego republiki. W latach 1928-1932 pełni funkcję prezesa Rady Wodnej Zakaukazia, kieruje projektami wykorzystania zasobów wodnych republik Zakaukazia.

Józef Jeśman był twórcą hydrauliki naftowej. Jego idee o ruchu cieczy różnej od wody niezwykle wbogaciły osiągnięcia nauki w tej dziedzinie. Wiele z jego konstrukcii funkcjonuje w praktyce do dziś.

Jeśman brał czynny udział w projektowaniu i badaniu rurociągu naftowego Baku-Batumi, kierował projektami Władykaukaskiego i Giandżyńskiego wodociągu. Według jego propozycji wybudowano ogromne zbiorniki Bakińskiego wodociągu. Był również konsultantem przy tworzeniu projektów wszystkich większych hydroelektrowni Zakaukazia. Z jego iniciatywy było założone laboratorium naftowo-hydrauliczne. Również brał aktywny udział w rozwiązywaniu problemów turbinowego wertnictwa.

Szczególnie znaczącą rolę odegrał w stworzeniu Sektora Energetyki Akademii Nauk Azerbejdżanu. Sektor ten przekształcił się w Instytut Energetyczny, którym pokierował Jeśman. W 1945 roku Jeśman zostaje wybrany na członka rzeczywistego Akademii Nauk Azerbejdżanu, jego imieniem zostaje nazwany Instytut Energetyczny AN Azerbejdżanu.

Swoją działalnością zapisał cenne stronice w rozwoju azerbejdżańskiego przemysłu naftowego.

Copyright © www.polonia-baku.org Wszystkie prawa zastrzeżone